Ein nývaldur forsætisráðharri setir eitt heilt nýtt toymi av ráðharrum. Forsætisráðharrin avger, hvørji aðalráðini skulu vera, og hvør skal hava hvørji málsøki. Flestu av teimum útnevndu ráðharrunum eru eisini valdir til Fólkatingið. Men tað nýtist teimum ikki.

Ein endurvaldur forsætisráðharri ger ofta tillagingar í aðalráðunum. Nýggir ráðharrar kunnu verða útnevndir, og nakrir av fyrrverandi ráðharrunum kunnu kanska fáa nýggj málsøki. Onkuntíð broytir ein endurvaldur forsætisráðharri enntá málsøkini hjá aðalráðunum. Nøkur aðalráð kunnu kanska leggjast saman, meðan málsøkini, sum stjórnin metir sum serliga týdningarmikil, fáa sínar egnu ráðharrar.

Bert forsætisráðharrin kann siga ráðharrum úr starvi og gera ráðharraumflytingar.

Forsætisráðharrin má syrgja fyri at:

• ráðharrarnir ganga í takt og tykjast vera samdir um politikkin hjá stjórnini, hóast teir koma úr ymiskum flokkum
• politiska samgongan millum stjórnarflokkarnar og stuðulsflokkarnar er upp á pláss

Forsætisráðharrin hevur nógvar samskipandi fundir, lutvíst við forfólkini í teimum flokkum, sum eru partur av stjórnini, og lutvíst við ráðharrarnar.

Stjórnarnevndirnar eru eitt slag av politiskum maskinrúmi. Her samstarva ráðharrarnir um arbeiðið og politisku útspælið hjá stjórnini. Talið av nevndum og uppgávum teirra er ymiskt frá stjórn til stjórn. Forsætisráðharrin avger, hvørjar nevndir skulu vera og møguliga niðurleggjast. Tær mest týðandi nevndirnar eru:

• Samskipanarnevndin, sum samskipar politisku ætlanirnar og lógaruppskotini hjá stjórnini
• Búskaparnevndin, sum samskipar búskaparpolitikkin hjá stjórnini

Tað er næstan ongantíð forsætisráðharrin, sum kemur við uppskotum til ítøkiligar lógir. Ráðharrarnir á teimum ymsu málsøkjunum taka sær av tí.

Forsætisráðharrin brúkar nógva tíð uppá at orientera seg altjóða og handfara truplar altjóða uppgávur vegna Danmark og viðhvørt fyri alt ES-samstarvið.

Forsætisráðharrin umboðar ofta Danmark á toppfundum í eitt nú ES og NATO.

Á uttanríkispolitikkinum arbeiðir forsætisráðharrin tætt saman við øðrum viðkomandi aðalráðum, eitt nú Uttanríkismálaráðið og Verjumálaráðið.

Arbeiðið hjá einum ráðharra fevnir m.a. um at:

• koma við uppskotum um nýggja lóggávur á ráðsins øki
• samráðast um innihaldið í nýggjum lógum
• svara spurningum frá Fólkatinginum, t.d. frá fólkatingsnevndunum
• svara fyrispurningum frá borgarum, felagsskapum o.s.fr.
• kunna almenningin um arbeiðið hjá ráðnum, eitt nú gjøgnum samrøður við miðlar og tíðindaskriv;
• taka avgerðir í aðalráðnum og tryggja, at aðalráðið arbeiðir effektivt
• samstarva við altjóða partar, eitt nú við ES
• luttaka í vikuligum ráðharrafundum við restini av ráðharrunum í stjórnini
• luttaka í fundum í ríkisráðnum og stjórnarnevndunum
• luttaka í stjórnarseminarum

Starvsfólkini í aðalráðnum hjálpa við at leggja til rættis fundir og virksemi í arbeiðsdegnum hjá einum ráðharra. Tey ráðgeva eisini ráðharranum um fakligar spurningar.

Tey stórmál, ein ráðharri hevur, eru í stóran mun treytað av, hvat ráðharrin og flokkurin hjá ráðharranum meta vera politiskt týdningarmikið.

Ráðharrin fylgir yvirskipaðu politisku málunum og visiónunum hjá stjórnini. Tey standa í samgonguskjalinum, har tey eru lýst antin yvirskipað ella meira ítøkiligt. Innan fyri hesar karmar kann ein ráðharri fylgja síni egnu politisku sannføring í sínum arbeiði sum ráðharri.

Gjøgnum samráðingar við flokkarnar tryggja ráðharrarnir vanliga, at teir hava meiriluta fyri lógaruppskotunum, áðrenn tey verða viðgjørd í Fólkatinginum.

Ein politisk semja ella ein politisk semja er ein tekstur, sum stjórnarflokkarnir og hinir fólkatingsflokkarnir eru samdir blivnir um aftaná samráðingar.

Tað eru ongar almennar reglur um, hvussu ein avtala skal skrivast ella síggja út. Karmarnir fyri politiskar avtalur eru grundaðir á fleiri óskrivaðar reglur og normar. Flokkarnir eru harvið politiskt, men ikki løgfrøðiliga bundnir at halda tær avtalurnar og semjurnar, teir gera.

Um ein meiriluti í Fólkatinginum heldur, at ein ráðharri hevur borið seg skeivt at, kann Fólkatingið ella ein av nevndunum í Fólkatinginum samtykkja eina átalu móti ráðharranum. Tað er hendan atfinningin, sum miðlar kalla at geva einum ráðharra eina nøs.

Fólkatingslimirnir brúka nøsina til at átala ein ráðharra. Men tað hevur ongan løgfrøðiligan týdning, og atfinningin noyðir ikki ein ráðharra at leggja frá sær. Tað er tó eitt sterkt politiskt signal.

Um ein meiriluti í Fólkatinginum sigur, at hann ikki hevur álit á einum ráðharra, má ráðharrin leggja frá sær, sjálvt um ráðharrin ikki hevur gjørt nakað revsivert. Bara tað, at meirilutin í Fólkatinginum ikki longur hevur álit á ráðharranum, er nóg mikið. Hetta er ásett í grundlógini.

• Grundlógin og danska fólkaræðið

Fólkatingið nýtist ikki at rættvísgera sítt misálit.  Í praksis fer meirilutin í Fólkatinginum tó ofta at rættvísgera sítt misálit við at siga, at ráðharrin ikki hevur hildið sínar skyldur. Til dømis kann tað vera, at Fólkatingið sigur, at ráðharrin hevur givið Fólkatinginum skeivar upplýsingar ella afturhildið týdningarmikla kunning.

Um ein meiriluti í Fólkatinginum ikki hevur álit á forsætisráðharranum, kann forsætisráðharrin antin skriva út val, ella kann stjórnin leggja frá sær. Síðani má tað verandi Fólkatingið skipa eina nýggja stjórn. Tað hendir sera sjáldan, at Fólkatingið samtykkir eitt misálitsuppskot á forsætisráðharran og harvið stjórnina.

Fólkatingið ella løgmálaráðharrin kunnu gera av at seta eina kanningarnevnd at kanna og greiða frá gongdini í einum ávísum máli. Kanningarnevndin kann eisini verða biðin at meta um, hvørt grundarlag er fyri at staðfesta løgfrøðiliga ábyrgd hjá onkrum.

Tá Fólkatingið ella løgmálaráðharrin hava gjørt av at seta eina kanningarnevnd, er tað í roynd og veru løgmálaráðharrin, sum útnevnir limirnar og forfólkið í nevndini. Limirnir skulu vera uttanveltaðir og óheftir av myndugleikunum og persónunum, sum kanningin snýr seg um.

Løgmálaráðharrin ger eisini av, hvat nevndin skal kanna. Um Fólkatingið hevur tikið stig til kanningarnevndina, verður Fólkatingið eisini tikið uppí.

Arbeiðið í eini kanningarnevnd fevnir ofta um fleiri ár. Tá arbeiðið er liðugt, kemur nevndin við einari frágreiðing. Í henni standa úrslitini av kanningini.

Ein kanningarnevnd hevur ikki dømandi myndugleika. Hon kann greiða frá, hvat veruliga er hent, men ikki fella dóm í málinum. Út frá frágreiðingini ger stjórnin av, um embætisfólk skulu ábyrgjast.

Um frágreiðingin snýr seg um embætisviðurskifti hjá einum ráðharra, má Fólkatingið viðgera hana við tí í hyggju at finna út av, um grundarlag er fyri, at ráðharrin skal standa til svars.

Fólkatingið kann kanna gerðirnar hjá einum ráðharra við at seta eina granskingarnevnd. Granskingarnevndir eru grundfestar í Fólkatinginum. Tað er Fólkatingið sjálvt, sum setur kanningina í gongd og ger av, hvat nevndin skal kanna. Endamálið er at kanna mál, sum hava fingið kritiskt uppmerksemi í almenninginum ella í Fólkatinginum.

Fólkatingið skal útnevna minst 3 limir í granskingarnevndina. Limirnir mugu vera uttanveltaðir og óheftir. Forfólkið í nevndini skal vera dómari.

Kanningin kann í mesta lagi taka 1 ár. Granskingarnevndir eru tí skjótari og fevna um eitt meira avmarkað øki enn kanningarnevndir.

Tá kanningin er liðug, fær Fólkatingið eina frágreiðing við úrslitunum. Granskingarnevndin kann kanna og greiða frá eini tilgongd, men ikki døma. Um ein ráðharri skal standa til svars, skal Fólkatingið fara víðari við tí.

Um Fólkatingið hevur illgruna um, at ein ráðharri hevur gjørt okkurt ólógligt í sínari embætisførslu, kann Fólkatingið krevja, at ráðharrin verður koyrdur fyri Ríkisrættin.

• Rikisrætturin